Χάνοντας το 26% της αξίας του τον τελευταίο μήνα, το Bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα, κινδυνεύουν να συμπαρασύρουν με τις απρόβλεπτες αυξομειώσεις τους την «πραγματική οικονομία». Ο Fabio Panetta, μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ, είπε σε συνέντευξή του στις 5 Μαΐου ότι «η αξία της αγοράς περιουσιακών στοιχείων κρυπτογράφησης, υπερβαίνει εκείνη της αγοράς ενυπόθηκων δανείων που προκάλεσε τη χρηματοπιστωτική κρίση». Με αφορμή τα παραπάνω, ο Χρίστος Φανόπουλος, Ανώτερος Διευθυντής του Τμήματος Τραπεζικών Εργασιών της Κεντρικής Τράπεζας απάντησε γραπτώς σε ερωτήσεις του ΚΥΠΕ για τα κρυπτονομίσματα.

Τι είναι τα κρυπτονομίσματα και τι κινδύνους εγκυμονούν

Εξηγώντας τι είναι τα κρυπτονομίσματα, ο κ. Φανόπουλος σημείωσε ότι τα εν λόγω στοιχεία ενεργητικού δεν αποτελούν «νομίσματα» με την ευρεία έννοια που έχουμε συνηθίσει.  Αντίθετα, είναι ένα επενδυτικό στοιχείο με υψηλό ρίσκο.

«Τα κρυπτονομίσματα ή κρυπτοστοιχεία ενεργητικού (εφεξής κρυπτοστοιχεία) αποτελούν ένα ψηφιακό ή εικονικό περιουσιακό στοιχείο το οποίο λειτουργεί ως μέσο συναλλαγών που στηρίζεται στις αρχές της κρυπτογραφίας, μιας μεθόδου που δεν επιτρέπει σε τρίτα πρόσωπα να έχουν πρόσβαση στην πληροφορία», σημείωσε, προσθέτοντας ότι βασικό χαρακτηριστικό των κρυπτονομισμάτων είναι ότι η παραγωγή, αποθήκευση και διακίνησή τους καθώς και το σύνολο των συναλλαγών που πραγματοποιούνται με αυτά γίνονται αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο.

Τόνισε, ότι τα κρυπτοστοιχεία δεν εκδίδονται, ούτε φέρουν εγγύηση από οποιαδήποτε δημόσια αρχή. Περαιτέρω, δεν διαθέτουν νομικό καθεστώς νομίσματος ή χρήματος και η λειτουργία πλείστων εξ αυτών δεν υπόκειται στον έλεγχο κάποιου κεντρικού φορέα, γεγονός που εγκυμονεί αυξημένους κινδύνους για τα φυσικά και νομικά άτομα που επιλέγουν να συναλλάσσονται ή να τηρούν θέσεις σε κρυπτοστοιχεία.

Όπως είπε, οι κυριότεροι κίνδυνοι συνδέονται με την απουσία αξιόπιστου εποπτικού/ρυθμιστικού πλαισίου ικανού να προσφέρει νομική προστασία στους κατόχους  κρυπτοστοιχείων, με την ανωνυμία και την έλλειψη διαφάνειας που συνήθως περιβάλλει τις συναλλαγές σε κρυπτοστοιχεία, με τις παραπλανητικές ή ελλιπείς πληροφορίες από παρόχους/μεσάζοντες προς καταναλωτές και επενδυτές. Επιπλέον, κίνδυνο αποτελούν οι αδύναμες δομές διακυβέρνησης και τα μέτρα κυβερνοασφάλειας που εφαρμόζονται από διαδικτυακές πλατφόρμες που ενεργούν ως ανταλλακτήρια κρυπτοστοιχείων, με αποτέλεσμα κάποιες από αυτές να έχουν καταρρεύσει, ενώ σε άλλες περιπτώσεις να έχουν παρατηρηθεί ακόμη και κλοπές των χρημάτων πελατών από χάκερς. Τέλος, επικίνδυνη είναι και η μεγάλη μεταβλητότητα που παρουσιάζουν οι αξίες των κρυπτοστοιχείων, η οποία σε συνδυασμό με την έλλειψη ρευστότητας και επιλογών εύκολης εξόδου από τέτοιες συναλλαγές, δύναται να οδηγήσουν σε μεγάλες απώλειες στο κεφάλαιο των κατόχων κρυπτοστοιχείων.

Κίνδυνοι για την ευρωπαϊκή και κυπριακή οικονομία

Ο κ. Φανόπουλος, απαντώντας κατά πόσο μπορεί να πληγεί η ευρωπαϊκή οικονομία από αυτά, σημείωσε ότι η αυξητική τάση που καταγράφεται στη συγκεκριμένη αγορά και η υψηλή μεταβλητότητα που καταγράφουν οι τιμές των κρυπτοστοιχείων ενεργητικού σε συνδυασμό με τους πιο πάνω κινδύνους, διαγράφουν έναν δυνητικό κίνδυνο για την ευρωπαϊκή οικονομία.

Το 2018, το Financial Stability Report αναγνώρισε σε έκθεσή του διάφορα κανάλια μέσω των οποίων μπορεί να επηρεαστεί η χρηματοοικονομική σταθερότητα και γενικότερα η οικονομία.  Μεταξύ αυτών, σημειώνεται ο επηρεασμός του χρηματοοικονομικού πλούτου και της εμπιστοσύνης, γενικότερα. Η διασύνδεση της αγοράς κρυπτοστοιχείων  ενεργητικού με τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τα συστήματα πληρωμών αποτελούν επίσης δυνητικούς κινδύνους για την οικονομία, είπε, ενώ πρόσθεσε ότι αξίζει να σημειωθεί ότι οι πιο πάνω κίνδυνοι αποτελούν επιπλέον αστάθμητους παράγοντες για τις επιπτώσεις που μπορεί να υπάρξουν στην οικονομία, ιδιαίτερα στην περίπτωση που υπάρχει απότομη και ανεξέλεγκτη προς τα κάτω διόρθωση των τιμών.

Όσον αφορά την Κύπρο, σημείωσε ότι στο παρόν στάδιο δεν υπάρχουν στοιχεία για την έκθεση της κυπριακής οικονομίας στα κρυπτοστοιχεία.  Στη βάση των στοιχείων της ΕΚΤ για 6 μεγάλες οικονομίες, όπως αυτά δημοσιεύθηκαν στην τελευταία Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας της ΕΚΤ, διαφαίνεται εντούτοις ότι, έως και το 10% των νοικοκυριών κατέχει κρυπτοστοιχεία.

Ψηφιακό ευρώ

Σε ερώτηση του ΚΥΠΕ για το πού βρίσκεται η προσπάθεια της ΕΚΤ για έκδοση ψηφιακού ευρώ, ο κ. Φανόπουλος είπε ότι το ψηφιακό ευρώ θα αποτελέσει μια πρόσθετη επιλογή πληρωμής, διασφαλίζοντας πρόσβαση στην ασφαλέστερη μορφή χρήματος – δηλαδή το χρήμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας – ως μία εναλλακτική και ταυτόχρονα συμπληρωματική επιλογή από τα μετρητά. «Υπό αυτό το πρίσμα, το ψηφιακό ευρώ θα αυξήσει την εμπιστοσύνη του κοινού στις ψηφιακές πληρωμές. Διευκρινίζουμε ότι το ψηφιακό ευρώ δεν θα αντικαταστήσει τα μετρητά σε ευρώ, αλλά θα λειτουργήσει συμπληρωματικά προς αυτά», σημείωσε.

Πρόσθεσε ότι το Ευρωσύστημα συζητά προς το παρόν τι μορφή θα μπορούσε να έχει το ψηφιακό ευρώ. Η φάση διερεύνησης, η οποία ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2021, θα διαρκέσει δύο χρόνια περίπου και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2023.  Εξετάζεται πώς το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να σχεδιαστεί και να διανεμηθεί στους εμπόρους και το κοινό, καθώς και η επίδραση που θα έχει στην αγορά και οι αλλαγές που θα πρέπει, ενδεχομένως, να γίνουν στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Η απόφαση για την δημιουργία του ψηφιακού ευρώ θα ληφθεί μετά την ολοκλήρωση της φάσης διερεύνησης στο τέλος του 2023, διευκρίνισε.

Τόνισε ότι το ψηφιακό ευρώ δεν θα ισοδυναμεί με κρυπτοστοιχείο ενεργητικού. Τα κρυπτοστοιχεία ενεργητικού διαφέρουν ουσιαστικά από το χρήμα κεντρικής τράπεζας διότι οι τιμές τους είναι συχνά ευμετάβλητες, πράγμα που καθιστά δύσκολη τη χρήση τους ως μέσα πληρωμής ή ως μονάδες μέτρησης αξίας, ενώ δεν υποστηρίζονται από κανέναν δημόσιο οργανισμό. Για τον ίδιο λόγο, εμπεριέχουν αυξημένο κίνδυνο ως επενδυτικό μέσο, σημείωσε.

Αντίθετα, όσοι τελικά θα επιλέξουν το ψηφιακό ευρώ θα μπορούν να το εμπιστεύονται όσο και τα μετρητά σε ευρώ, δεδομένου ότι και οι δύο αυτές μορφές του ευρώ θα είναι ίσης αξίας και θα υποστηρίζονται από το Ευρωσύστημα, είπε.

Καταλήγοντας, ο κ. Φανόπουλος είπε ότι οι κεντρικές τράπεζες και οι εποπτευόμενοι φορείς πρέπει να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση τόσο για ψηφιοποίηση όσο και για αμεσότητα στην πραγματοποίηση λιανικών πληρωμών. Κι αυτός είναι ο λόγος που χώρες ανά το παγκόσμιο διερευνούν την πιθανή έκδοση χρήματος κεντρικής τράπεζας σε ψηφιακή μορφή.